Tryby warunkowe (Conditionals) w języku angielskim

Tryby warunkowe są konstrukcjami gramatycznymi, których używamy, kiedy zostanie spełniony jakiś warunek, a my chcemy opowiedzieć o jego konsekwencjach. Mogą być to całkowicie możliwe sytuacje z teraźniejszości lub przeszłości, nasze przewidywane wnioski, lub też całkowicie niemożliwe do spełnienia, alternatywne scenariusze dotyczące naszej przeszłości. Warto poznać słownictwo typowe dla okresów warunkowych.

Teoria mówi, że zdania warunkowe z użyciem trybów języka angielskiego to zdania złożone, składające się ze zdania podrzędnego (if-clause) i nadrzędnego (main clause). Oba mają swoją funkcję - zdania podrzędne, czyli te, w których pojawiają się słowa typu "if", "unless", "as long as", czy "in case", mają za zadanie przedstawić warunek, podczas gdy "main clause" musi pokazać skutek spełnienia owego warunku, lub wniosek wynikający z pierwszego zdania.

Co ważne, w angielskim nieistotna jest kolejność zdań składowych - można zamienić je ze sobą i nie zmieni to sensu zdania. Trzeba jednak zwracać uwagę na interpunkcję, ponieważ kiedy "if clause" jest na pierwszym miejscu, po nim zawsze musimy postawić przecinek. Natomiast jeśli sytuacja jest odwrotna, i to "main clause" jest na początku, wtedy przecinka nie stawiamy:

Dzięki materiałom zamieszczonym poniżej:

• - dowiesz się, jakie są rodzaje trybów warunkowych w języku angielskim
• - poszerzysz swoją wiedzę o zerowym, pierwszym, drugim, trzecim i mieszanym conditionalem
• - poznasz praktyczne i obrazowe przykłady użycia poszczególnych trybów, dzięki którym ich nauka będzie o wiele prostsza

Przykład użycia trybu warunkowego:

- Even if John chooses the longer path, he will definitely win. / John will definitely win even if he chooses the longer path.

Nawet jeśli John wybierze dłuższą drogę, to i tak na pewno wygra.

- If you give her a ticket, she will come. / She will come if you give her a ticket.

Jeśli dasz jej bilet, to przyjdzie.

Rodzaje okresów warunkowych

W języku polskim nie mamy aż tak szczegółowego podziału trybów warunkowych, dlatego ich rozróżnienie w języku angielskim często sprawia problemy. Nauka bowiem obejmuje 5 rodzajów trybów warunkowych z których każdy różni się użyciem i formą. Zawierają one również różne kombinacje gramatyczne, ale tutaj przedstawimy tylko te najczęściej spotykane.

Zerowy tryb warunkowy - CONDITIONAL TYPE 0 (ZERO CONDITIONAL)

Użycie

Ten rodzaj trybu warunkowego używany jest w sytuacjach, kiedy chcemy powiedzieć o czymś, co jest stałą konsekwencją czegoś innego, lub o naszych oczywistych wnioskach. "Zero conditional" odnosi się do sytuacji prawdziwych i tak naprawdę nie prezentuje żadnego prawdziwego warunku który musi zostać spełniony, a raczej zasady, ogólne prawdy, lub nasze wnioski wynikające z sytuacji. W tym przypadku "if" może być tłumaczone jako "kiedy", "skoro", "jako że", "ponieważ", "za każdym razem gdy", itp.

Forma

W zerowym trybie warunkowym najczęściej używany jest czas Present Simple w obu zdaniach składowych.

IF + PRESENT SIMPLE + PRESENT SIMPLE

Podczas nauki warto pamiętać, że inne czasy teraźniejsze również mogą się pojawić. Oto kilka przykładów użycia tego trybu warunkowego. Zamiast "if" można by użyć tu zamiennie słowa ”whenever" lub "when", a zdania nadal będą poprawne:

- If Ginny doesn't eat breakfast in the morning, she is hungry the whole day - Kiedy Ginny nie zje rano sniadania, to jest głodna cały dzień. (ZASADA)

- If you heat water, it boils. - Kiedy podgrzejesz wodę, ona się zagotuje. (ZASADA)

- She always starts to shake if she gets stressed . - Ona zawsze zaczyna się trząść, gdy się stresuje. (ZASADA)

W tym przypadku, gdzie pojawia się czas Present Perfect, "if" można zamienić na "because":

- If you have spent so much time outside, you must feel very cold! - Skoro spędziłeś tak dużo czasu na zewnątrz, to pewnie jest Ci bardzo zimno! (NASZ WNIOSEK)

Po tego typu zamianach słowa "if" jeszcze lepiej widoczny jest fakt, że w języku angielskim zerowy tryb warunkowy tak naprawdę nie przedstawia warunku, a zasady i konsekwencje różnych sytuacji.

Poza czasem Present Simple, w zerowym trybie warunkowym może też występować czas przeszły Past Simple. If + Past Simple + Past Simple. Jest to dość popularne, ponieważ w ten sposób możemy powiedzieć o konsekwencjach jakichś sytuacji mających miejsce w przeszłości:

- If I didn't have money, I borrowed it from my friends. - Kiedy nie miałem pieniędzy, pożyczałem od znajomych. (ZASADA)

- If he didn't come to our wedding, he certainly was very busy. - Skoro nie przyszedł na nasz ślub, to na pewno był bardzo zajęty. (NASZ WNIOSEK)

- If she was so annoying at the party, why didn't you say anything? - Skoro była taka irytująca na imprezie, to czemu nic nie powiedziałeś? (NASZ WNIOSEK)

Pierwszy tryb warunkowy - CONDITIONAL TYPE 1 (FIRST CONDITIONAL)

Użycie

Ten tryb przedstawia realne warunki, które mają być spełnione w przyszłości. Zdania w pierwszym trybie warunkowym oznaczają, że jeżeli teraz lub w przyszłości spełnimy określony warunek, to wydarzy się to, o czym mowa w "main clause". Należy też zwrócić uwagę, że pomimo użycia czasu teraźniejszego w zdaniu z "if", ono również odnosi się najczęściej do przyszłości. Dlatego właśnie pierwszy tryb warunkowy języka angielskiego nazywany jest "Future Conditional".

Forma

Najpopularniejszą formą jest tutaj IF + PRESENT SIMPLE + FUTURE SIMPLE (will). Oto kilka przykładów:

- If you invite John, he will come to your party. / Jeśli zaprosisz Johna, to przyjdzie na Twoją imprezę.

- I will be very grateful if you open the window. / Będę bardzo wdzięczna, jeśli otworzysz okno.

- We will be very proud of you if you win this competition. / Będziemy z Ciebie bardzo dumni, jeśli wygrasz ten konkurs.

Oczywiście nie jest to jedyny sposób tworzenia zdań w tym trybie warunkowym. W czasie ich nauki warto sobie wpoić, że zasadą, której należy się trzymać jest używanie czasów teraźniejszych (Present) w "if-clause", a czasów przyszłych (Future) w "main clause". Oto przykładowe zdanie z użyciem czasu Present Continuous i Future Simple:

- If he is still working at 10:30, we will start the movie without him. / Jeśli nadal będzie pracował o 22:30, zaczniemy film bez niego.

W poniższym przykładzie widzimy użycie Present Simple i Future Continuous:

- If John makes a reservation, this time tomorrow we will be sitting in the restaurant. / Jeśli John zrobi rezerwację, to jutro o tej porze będziemy siedzieć w restauracji.

Użycie "IN CASE" i "UNLESS" zamiast "if"

Warto tu wspomnieć również o dwóch sposobach zastępowania słowa "if", na które można często natknąć się w pierwszym trybie warunkowym, jednak oznaczają co innego niż "jeśli". Pierwszy z nich, " in case", oznacza "na wypadek gdyby". Różnicę w znaczeniu zdania przy użyciu "in case" widać w poniższym przykładzie:

1. I wil make some food if I get hungry. / 2. I will make some food in case I get hungry.

Zdanie 1 oznacza "jeśli zgłodnieję, to zrobię jakieś jedzenie". Natomiast według zdania 2 jedzenie zostanie zrobione jeszcze przed odczuciem głodu, ponieważ oznacza " zrobię jakieś jedzenie w razie jakbym zgłodniała".

"Unless" również może zastępować "if" ale znaczeniowo jest w pewnym sensie jego przeciwieństwem, ponieważ oznacza "jeśli nie", albo "chyba że". Właśnie z tego powodu, że zawiera przeczenie, "unless" często bywa mylące. Tutaj można zobaczyć różnicę w znaczeniu:

1. I will open the door unless I don't know the person behind it. / 2. I will open the door if I don't know the person behind it.

W zdaniu 1 mówimy, że otworzymy drzwi, chyba że osoba stojąca za drzwiami będzie dla nas obca - wtedy zostaną zamknięte. W zdaniu 2 oznajmiamy coś odwrotnego: otworzymy drzwi, jeśli będzie za nimi nieznajoma osoba. Poniżej można zobaczyć inne przykłady użycia "unless":

- Unless it gets very hot in here, I will not open the window. / Jeśli nie zrobi się tu bardzo gorąco, nie otworzę okna.

- Unless my bus is late, I will be there on time. / Jeśli nie spóźni mi się autobus, będę tam na czas.

- I will go to that concert unless something unexpected happens to me. / Pójdę na ten koncert, chyba że przydarzy mi się coś niespodziewanego.

Drugi tryb warunkowy - CONDITIONAL TYPE 2 (SECOND CONDITIONAL)

Użycie

Ten tryb warunkowy nazywany jest w języku angielskim "Present Conditional", ponieważ dotyczy sytuacji, które hipotetycznie mogłyby się wydarzyć w teraźniejszości, gdyby fakty były inne( to właśnie nasz warunek). W tym przypadku "if" oznacza "gdyby". Drugi conditional stawia warunek w postaci czegoś, co jest przeciwne do naszej obecnej sytuacji i pokazuje jaki byłby skutek, gdyby warunek został spełniony.

Forma

Najpopularniejsza konstrukcja to IF + PAST SIMPLE/CONTINUOUS + WOULD + INFINITIVE VERB. Oto przykłady użycia tego trybu warunkowego:

- If I lived in Australia, I would see kangaroos every day. / Gdybym mieszkała w Australii (ale nie mieszkam), to widziałabym kangury codziennie.

- If I weren't learning now, I would invite you for a cup of coffee. / Gdybym się właśnie nie uczył, zaprosiłbym Cię na kawę. (Past Continuous)

- What would you do if your wife cheated on you? / Co byś zrobił, gdyby żona Cię zdradziła?

- If I were you, I would buy this dress. / Gdybym była Tobą, kupiłabym tą sukienkę.

Trzeci tryb warunkowy - CONDITIONAL TYPE 3 (THIRD CONDITIONAL)

Użycie

Drugi i trzeci tryb warunkowy z punktu widzenia polskiego ucznia są do siebie bardzo podobne, ponieważ w języku polskim właściwie nie ma między nimi żadnej różnicy. W naszym języku zdania w obu tych trybach wyglądają identycznie, jednak w j. angielskim różnią się strukturą i czasem do którego się odnoszą, stąd też ich nauka może być na początku problematyczna. Oba mówią o hipotetycznych, nieprawdziwych sytuacjach, jednak trzeci conditional opisuje sytuacje które mogłyby mieć miejsce w przeszłości i dlatego nazywany jest "Past Conditional".

Forma

Tutaj najpopularniejszą formą jest IF + PAST PERFECT + WOULD HAVE + PAST PARTICIPLE VERB (3 forma czasownika). Należy również pamiętać, że zamiast Past Perfect może się pojawić Past Perfect Continuous, czyli forma ciągła. Oto przykłady użycia:

- If you had fed your pet, he wouldn't have died. / Jeśli byś ( w przeszłości) nakarmił swojego zwierzaka, on by nie umarł (też w przeszłości).

- You would have done something if you had known about her crimes. / Zrobiłbyś coś z tym, jeśli tylko byś wtedy wiedział o jej przestępstwach.

- If he had been singing a little louder then, I would have heard him. / Jeśli śpiewałby wtedy nieco głośniej, to bym go usłyszała. (Tutaj pojawił się Present Continuous)

- If she hadn't worked in the hotel during summer, they wouldn't have gone to Greece. / Jeśli ona by nie pracowała w hotelu podczas lata, oni nie pojechaliby do Grecji.

Każdy jeden fragment powyższych zdań dotyczy wydarzeń z przeszłości. Forma angielska wyraźnie to pokazuje, natomiast forma polska jest identyczna do tej używanej w poprzednim trybie warunkowym - chcąc zaznaczyć że mówimy o przeszłości, musimy dodać słowa takie jak " wtedy".

Mieszany tryb warunkowy - MIXED CONDITIONAL

Drugi i trzeci tryb warunkowy języka angielskiego mogą być ze sobą połączone w dwóch wariantach.

Użycie pierwszego wariantu (III + II)

Używamy go kiedy chcemy przedstawić jakiś warunek który mógł być spełniony w przeszłości, a jego rezultat byłby widoczny teraz lub w przyszłości.

Forma pierwszego wariantu (III + II)

Ten wariant jest połączeniem 3 CONDITIONAL + 2 CONDITIONAL, więc forma jaką przybiera to:

IF + PAST PERFECT + WOULD + INFINITIVE VERB. Oto kilka przykładów:

- If she had married that millionaire last year, she would be rich now. / Jeśli poślubiłaby tego milionera w zeszłym roku, byłaby teraz bogata.

- If you had been at school last Monday, you would understand everything now. / Gdybyś był w szkole w ostatni poniedziałek, teraz wszystko byś rozumiał.

Użycie drugiego wariantu (II + III)

Tego wariantu używamy gdy chcemy powiedzieć o czymś, co mogłoby wydarzyć się w przeszłości inaczej (main clause), gdyby nasz ogólny stan lub obecna sytuacja były inne (if - clause).

Forma drugiego wariantu (II + III)

Ten wariant jest odwrotny do poprzedniego, ponieważ jest połączeniem 2 CONDITIONAL + 3 CONDITIONAL. Forma jaką przybiera to: IF + PAST SIMPLE + WOULD HAVE + PAST PARTICIPLE VERB.

- If I liked this band, I would have come to that concert with you last Friday. / Jesli lubiłabym ten zespół, poszłabym z tobą na ten koncert w piątek.

- If he loved you, he would have bought you some flowers for Women's Day a week ago. / Gdyby Cię kochał, kupiłby Ci jakieś kwiaty na dzień kobiet tydzień temu.

źródło: Okresy warunkowe w języku angielskim